Barlalı Bir İstanbul Beyefendisi…Hacı Hüseyin Duysak Efendi
Yazının Tamamı Cahit ÜNCÜ ye aittir.
Onu Barla’daki evinin balkonunda Kur’an okurken gördüğüm zamanlarda, tarih 60’lı yılların ortalarını gösteriyordu. Diğer Barla evlerinin aksine onun evi, Bîderesi’ne gidilen yolun solunda, Gül Oberj Oteli’nin (bugünkü adı Çamdağı Oteli) Cırlan Yokuşu tarafında idi. İlkokuldan çıkıp Bîderesi’ndeki bağımıza hoplaya zıplaya giderken, çocuk aklımla sorardım kendime. Bu amca neden köyden uzakta yapmış evini diye.
O zamandan bu yana aradan çok yıllar geçti ve ben ancak çok yakın bir zamanda o soruma ve diğerlerine cevap bulabildim. Panoramik göl manzaralı evinin fotoğraftaki virane haline zaten sızlayan yüreğim, bu sefer de onun ömrünün son yıllarını huzur ve sükûn içinde geçirme arzusuyla döndüğü memleketinde, yaşamış olduğu bir dramı öğrenmekle daha da mahzûn oldu.
Kendime, bunu yalnızca ben mi bilmeliyim diye sorduğumda, aldığım cevap tabi ki ‘hayır!’ oldu. O asil büyüğümüzü ve hasretini çektiği için yıllar sonra döndüğü Barla’sında yaşamış olduğu haksızlığı tüm hemşehrilerimiz öğrensin istedim. Gönlüm ister ki, bu yazıyı onun torunlarından birisi okusun da, bizi daha aydınlatıcı bilgiler yazsın sayfamıza.
İşte o müstesna insanın, henüz yeni öğrenmiş olduğum hayat hikayesinden kısa bir bölüm…
Hacı Hüseyin Efendi Barla’daki Halıllar sülalesinden imiş. Bedeller’in merhum Hacı Hamdi Bedel amcanın dayısı olurmuş. Ömrünün büyük kısmını askerî imam (alay imamı) olarak İstanbul’da geçirmiş münevver bir insanmış. Kültürlü bir İstanbul hanımefendisi olan Münibe hanımla evlenmiş ve ikisi kız, biri erkek üç çocukları olmuş. Emekli olduktan sonra Emirgan ve Yıldız camilerinde imamlık yapmış. Yıllar sonra eşi vefat edince Isparta’nın köklü ailelerinden biri olan Demiralaylar’ın kızı Nuriye hanımla evlenip bir süreliğine Isparta’ya yerleşmiş. Nuriye hanımın babası, İstiklal Harbi kahramanı ve arka arkaya altı dönem Isparta mebusu olan din alimi Hafız İbrahim Demiralay, erkek kardeşi ise 50’li yıllarda üç dönem Demokrat Parti Isparta milletvekilliği yapmış olan Kemal Demiralay imiş.
Hacı Hüseyin Efendi, Isparta’da 1951’de açılan İmam Hatip Okulu’nun ilk iki yıl müdürlüğünü yapmış. İplikçi Camii’nde imamlık da yapmış olan Hacı Hüseyin Efendi, 50’li yılların sonuna doğru Barla’nın biraz dışındaki arsasına yaz aylarında bir-iki ay kalabileceği küçük evini inşa etmiş. Kur’anını ve diğer kitaplarını okuyarak yaz aylarını huzur içinde Barla’da geçirmekte olan bu muhterem insana, hayatında hiçbir yerde görmediği bir gammazlama yapılmış çok sevdiği kendi memleketinde.
Barla’nın ileri gelenlerinden olan birkaç ahbabıyla sohbet ederlerken, kendisine 1960 askerî darbesiyle ilgili kasıtlı bir soru sorulmuş. O darbenin hiçbir meşru tarafının olmadığını ve siyasîlere reva görülen muamelelerin haksızlık olduğunu anlatan Hacı Hüseyin Efendi, orada bulunan bir ya da birkaç kişinin bilahere PTT’den Eğirdir Jandarma Komutanlığı’na açtığı ihbar telefonu neticesinde, jandarmalarca apar topar götürülmüş.
Yirmi günlük bir sorgulama ve esaretten sonra özgürlüğüne kavuşmuş ama gönlü Barlalı ahbap ve arkadaşlarına kırılmış artık. Her şeye rağmen Barla’daki evinde birkaç yaz daha geçiren Hacı Hüseyin Efendi, o yıllarda Ankara’ya taşınmış. Barlalı Akçaylar’ın Keçiören’deki evlerinin bir dairesinde ikamet etmiş ve 60’ların sonunda da Hakk’ın rahmetine kavuşmuş.
Yakınları onu Yukarı Mezarlığın Bîderesi’ne bakan tarafına, Hebip Dede’ye komşu olacak bir yere defnetmişler. İki yıl kadar önce, İstanbul’da vefat eden torunu Leman hanım da Barla’ya getirilip, dedesinin yanına defnedilmiş.
Memleketimizin nadide bir beyefendisi hakkında benim edinebildiğim bilgiler bu kadar. Daha fazlasını bilen olur da sitemize yazma lûtfunda bulunursa memnun oluruz. Şimdi yine her zamanki gibi, İhlaslarımızı ve Fatihalarımızı gönderelim inşaallah. Ümit edilir ki, bu vesileyle bizden sonrakiler de bizim arkamızdan dualar gönderirler.
Allah tüm geçmişlerimize ve hususan, Hacı Hüseyin Efendi’ye ve evlâd-u ıyâline rahmetler eylesin. Âmin.
Not-1: Barla’nın dört mezarlığından birinin adı Halıllar Mezarlığı’dır.
Not-2: H.Hüseyin Efendi’nin fotoğrafı Isparta İmam Hatip Okulu’nun web sayfasından alınmıştır.
Not-3: Hacı Hüseyin Efendi hakkında bana bildiklerini aktaran kayınpederim Musa Öncü’ye ve kıymetli Hamdi Çapraz ağabeyimize teşekkür ediyorum.